KOMPARATIVISTIKA

Comparative Studies

SHARQ VA GʻARB EPIK TAFAKKURIDA SHOTA RUSTAVELI FENOMENI

Authors: Obidjonova Maʼsuma Qosimjon qizi

Published: Noyabr 28, 2025 • Vol. 15 Issue 8 • Views: 17

Ushbu maqolada Shota Rustavelining “Yoʻlbars terisini

yopingan qahramon” dostoni Sharq va Gʻarb epik tafakkuri

kontekstida keng qamrovli tahlil qilinadi. Tadqiqotning maqsadi

asardagi qahramonlar tizimi, poetik struktura, axloqiy-siyosiy

gʻoyalar, ramziy belgilar va fantastik unsurlarni oʻrganish orqali

Rustaveli fenomenining badiiy, madaniy va falsafiy ahamiyatini

yoritishdan iboratdir. Dostonning poetik-falsafiy qatlamlari faqat

milliy adabiyot doirasida emas, balki umuminsoniy qadriyatlar

kontekstida ham koʻrib chiqilishi zarur degan muammo ilgari

suriladi. Shu bois, asar gruzin adabiyotining tarixiy yodgorligi

sifatida emas, balki Sharq va Gʻarb madaniy tafakkuri oʻrtasidagi

muloqot va almashinuv mahsuli sifatida tahlil etiladi.

Metodologik jihatdan maqolada qiyosiy, strukturaviy-

semantik tahlil, lingvopoetik yondashuv va ramziy-falsafiy

uslublardan foydalanildi. Sh.Rustavelining poetik uslubi Sharq

mumtoz adiblari, xususan, Alisher Navoiy bilan qiyosiy tahlil

qilindi va ular oʻrtasidagi badiiy aloqadorlik aniqlandi. Tariel,

Avtandil va Neston-Darijon obrazlari turli qadriyatlar tizimining

ramzi sifatida koʻrib chiqildi, ularning ruhiy iztiroblari, fidoyilik

va muhabbat motivlari Sharq va Gʻarb adabiyotlaridagi umumiy

falsafiy kodlar bilan uygʻunlashtirildi. Shu bilan birga, dostondagi

gʻorda yashash manzaralari, sirli hududlar, kosmik tartibning

izdan chiqishi va ayol obrazining gʻayrioddiy timsoli kabi

fantastik unsurlar chuqur tahlil qilinib, ularning ramziy-falsafiy

talqini ochib berildi.