INGLIZ EKZISTENSIALIZM ADABIYOTIDA NASR VA UNING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Authors: Ruzmatova Dilnoza Ramatjanovna Shapsanova Feruza Muzaffarovna
Published: Iyun 24, 2024 • Vol. 10 Issue 2 • Views: 23
Maqola XX asrda Germaniya va Fransiya davlatlarida shakllanib, siyosiy, madaniy va badiiy oqimga aylangan ekzistensializmning zamonaviy ingliz adabiyotiga ko‘rsatgan ta’siriga bag‘ishlangan bo‘lib, bu oqim ingliz adabiyotining nasr, nazm va drama turlari kesimida zamonaviy falsafiy tendensiyalarning vujudga kelishida asosiy vosita bo‘lib xizmat qiladi. Ekzistensializmning ibtidosi Gegelning mutlaq ong va birlik falsafasiga qarshi, XIX asr nemis faylasuflarining munosabati bilan yuzaga kelgan bo‘lib, shaxsning individualligini targ‘ib qiladi va shu bilan birga erkinlik va erkin tanlov tushunchalarini o‘rtaga qo‘yadi. Ekzistensializm insonning shaxs sifatida mavjudligi haqidagi ta’limotdir. Bu oqim barcha an’anaviy qadriyatlar va qadr-qimmatlardan voz kechgan holda o‘z qadr-qimmatini yaratish degan tushunchani targ‘ib qiladi. Ikkinchi jahon urushidan so‘ng, ekzistensializm G‘arb madaniyatiga mamnuniyat bilan singga boshladi, bunga qaramasdan qadriyatlarning o‘rni katta bo‘lgan Buyuk Britaniyada bu falsafiy oqim tanqidga uchrab o‘zgacha tus oldi va adabiyotda o‘z o‘rnini topdi. Ushbu maqolaning maqsadi XX asr ingliz adabiyoti prozasida ekzistensializmning o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganishdir. Tadqiqotda falsafiy yondashuv, tarixiy-madaniy, empirik va qiyosiy usullardan foydalanilgan. Shuningdek, mashhur mutafakkir va yozuvchilar, jumladan, Uilyam Golding va Jon Faulz qalamiga mansub roman va hikoyalar ekzistensializm oqimining ingliz adabiyotidagi o‘rni va xususiyatlarini asoslashda qo‘llaniladi. Maqolada ekzistensializmning asosiy g‘oyalari va adabiyotga qay tarzda kirib kelgani haqida bahs yuritiladi. Tadqiqot natijalari asosida ingliz ekzistensializmining nemis va fransuz ekzistensializmi bilan mushtarak va farqli tomonlari hamda ingliz adabiyotida oqim ta’sirida vujudga kelgan yangi konsepsiyalar aniqlandi