ROBOTOTEXNIKA SOHASIGA OID TERMINLARNING DIAXRON TADQIQI
Authors: Rasulova Gulmira Xursanbek qizi, Nasirdinov Baxodir Abdullajon oʻgʻli
Published: Noyabr 28, 2025 • Vol. 12 Issue 8 • Views: 16
Ushbu maqolada robototexnika sohasidagi terminlarning tarixiy
shakllanishi, rivojlanish bosqichlari va ularning ingliz, rus hamda oʻzbek
tillaridagi oʻzgarish jarayonlarini ilmiy asosda tahlil qilinadi. Maqolada
robototexnika terminlarining tarixiy ildizlari, ularning fan va texnologiya
taraqqiyoti bilan bogʻliqligi, hamda sohaning jahon miqyosida kengayib
borishi yoritilgan. Tadqiqotda Karel Chapek, Norbert Wayner, Ayzek
Azimov kabi olimlarning asarlari asosida robototexnik terminlarning
paydo boʻlish davrlari - adabiy, ilmiy-texnik, texnologik va intellektual
bosqichlarda oʻrganilgan. Tadqiqotning asosiy vazifalari terminlarning
manbalarini aniqlash, ularning semantik oʻzgarishlarini, xalqaro
muomuladagi oʻrnini hamda oʻzbek tiliga kirib kelish mexanizmlarini
diaxronik asosda oʻrganishdan iborat. Maqolada muammo sifatida oʻzbek
tilida robototexnika atamalarining yetarlicha standartlashtirilmaganligi,
terminlar oʻzlashuvida izchillik va normativ meʼyorlarning yetishmasligi
koʻrsatib oʻtilgan. Metodologiya sifatida diaxron tahlil, qiyosiy-lingvistik
tahlil va manba tahlili usullari qoʻllanilgan boʻlib, ular orqali
terminlarning shakllanish jarayoni bosqichma-bosqich oʻrganilgan.
Natijalar shuni koʻrsatadiki, robototexnika terminlari asosan ingliz tilidan
olingan boʻlib, ularning semantik qamrovi va qoʻllanish doirasi jadal
kengaymoqda. Muhokamada ingliz tilining global ilmiy til sifatidagi
ustuvorligi, rus tili orqali oʻzlashuvning tarixiy ahamiyati yoritilgan.
Xulosa sifatida, oʻzbek tilida robototexnika terminlarini
standartlashtirish, milliy ilmiy terminologik bazani yaratish va lingvistik
moslikni taʼminlash zarurligi asoslab berilgan.