INGLIZ VA OʻZBEK TILLARIDAGI PSIXOLOGIYA LEKSIK BIRLIKLARINING SINTAKTIK MUNOSABATLARI TADQIQI
Authors: Raximova Gulchexra Zarifboy qizi
Published: Noyabr 28, 2025 • Vol. 13 Issue 8 • Views: 17
Muayyan soha leksik birliklarini tadqiq qilish tilshunoslikning
muhim masalalaridan biri hisoblanadi. Shu borada, bunday leksik
birliklarning derivatsiya masalalarini tadqiq etish ham ayniqsa muhim
hisoblanadi. Psixologiya sohasi jahon miqyosida va mamlakatimizda ham
rivojlanib bormoqda. Har qanday soha rivojlanar ekan, oʻsha soha leksik
birliklari va terminlari ortib boradi. Bu esa oʻz navbatida ularni tartibga
solishni taqozo etadi. Maqola terminlarning yasalish usullaridan biri
boʻlgan sintaktik derivatsiya orqali ingliz va oʻzbek tillaridagi psixologiya
leksik birliklarini yasalishiga qaratilgan. Bunda ingliz va oʻzbek tillaridagi
psixologiya leksik birliklarini yasashdagi asosiy ikkita modeli: ot+ot va
sifat+ot modellari misollar orqali tadqiq etiladi. Ushbu modellar ichiga
kiruvchi bogʻlanish turlari ham misollar bilan tahlilga tortiladi. Ot+ot
modeli uch xil bogʻlanishda tahlilga tortilgan boʻlsa, sifat+ot modeli ikki xil
bogʻlanish usulida tahlilga tortilgan. Misollar orqali chogʻishtirilayotgan
tillardagi oʻxshashliklar va farqli jihatlar aniqlanadi. Tadqiqotni amalga
oshirish uchun komponent tahlil, distributiv tahlil, tipologik va statistik
tahlil metodlaridan foydalanilgan. Ushbu maqolaning asosiy maqsadi ingliz
va oʻzbek tillaridagi psixologiya sohasiga oid leksik birliklarning sintaktik
derivatsiyasini chogʻishtirma tadqiq qilishdan iborat. Ular oʻrtasidagi oʻziga
xos sintaktik munosabatlar aniqlanar ekan, tadqiq qilinayotgan tillardagi
leksik birliklar tasniflanishi va tartibga solinishiga katta hissa qoʻshiladi.