KOMPARATIVISTIKA

Comparative Studies

OYBEK ASARLARI TARJIMALARIDA TOVUSHGA TAQLID SOʻZLARNING BERILISHI

Authors: Rasulova Kamola Patxillayevna

Published: Noyabr 28, 2025 • Vol. 18 Issue 8 • Views: 23

Ushbu maqolada Oybekning “Qutlugʻ qon” va “Navoiy”

romanlaridagi tovushga taqlid soʻzlar (onomatopeya) badiiy ifodaning

muhim elementi sifatida tahlil qilingan. Mazkur soʻzlarning asardagi

vazifasi voqealar va qahramonlar ruhiyatini jonlantirish, sahnalar

dinamikasini kuchaytirishdir. Maqolada onomatopeyalarning asliyat

matnida va turk tilidagi tarjimalarida berilishi, ular orqali badiiy uslub va

fonetik boylikning qanday saqlangani yoki qisqargani ilmiy asosda koʻrib

chiqiladi. Tarjimalarda mazmuniy ekvivalentlik koʻp hollarda saqlansa-da,

tovushga taqlid soʻzlarning oʻziga xos ohang va hissiyotini toʻliq

yetkazishda qiyinchiliklar yuzaga kelishi aniqlangan. Shuningdek, tarjima

jarayonida baʼzan fonetik va uslubiy jihatdan boy ifodalar kamroq aks

etishi kuzatiladi. Bu esa, asarning badiiy mazmun jihatidan toʻlaqonli

tarjima vazifasini bajarmasligiga olib keladi. Tadqiqotda onomatopeyaning

tarjimada yuzaga keladigan qiyinchiliklari va badiiy mahorat bilan

yetkazilishining ahamiyati taʼkidlangan. Bu holat tarjima nazariyasi va

amaliyoti, shuningdek, adabiy tarjima uchun dolzarb masala ekanligi

koʻrsatilgan. Maqola tovushga taqlid soʻzlarning badiiy-maʼnaviy

vazifasini, tarjimada mazmuniy va fonetik ekvivalentlikni saqlash

muammolarini yoritadi.

Oybek asarlaridagi onomatopeyalar tarjimada mazmuniy

ekvivalentlikni asosan taʼminlagan boʻlsa-da, fonetik va stilistik rang-

baranglik koʻpincha qisqarib qoladi. Bu esa oʻzbek tilidagi onomatopeyalar

ritm va ohangdorlikni kuchaytiruvchi badiiy vosita sifatida koʻproq

imkoniyatlarga ega ekanini koʻrsatadi.