OʻZBEK ADABIYOTIDA POSTKOLONIAL YONDASHUV, MARGINALIZM VA NEKROSIYOSAT FENOMENLARINING IFODALANISHI
Authors: Tursunboyeva Shohzoda Kenjaboy qizi
Published: Noyabr 26, 2025 • Vol. 13 Issue 8 • Views: 26
Ushbu maqolada oʻzbek adabiyotidagi postkolonial
yondashuv, marginalizm va nekropolitika hodisalarining
oʻzaro bogʻliqligi hamda ularning badiiy ifodasi tahlil
qilinadi. Milliy adabiy tafakkurda mustamlaka davrining
ijtimoiy-madaniy hayotga koʻrsatgan taʼsiri va oqibatlari aks
ettirilganligi koʻrsatib beriladi. Tadqiqotning metodologik
asosi sifatida Ashil Mbembe, Edvard Said, Homi Bhabha va
Gayatri Spivakning nazariy qarashlari tanlangan. Asarlar
tahlilida Sherzod Komil Xalil ijodi, xususan, “Oʻlim
labirinti”, “Biz yoʻq boʻlamiz”, “Soqov baliqlar” va “Odam
atoning soʻnggi avlodi” asarlari markaziy oʻrinni egallaydi.
Natijalar shuni koʻrsatadiki, bu asarlarda
mustamlakachilikning oqibatida yuzaga kelgan insonning
ijtimoiy izolyatsiyasi, “oʻzgachalik” tuygʻusi va oʻlim
siyosatiga mahkumligi badiiy tarzda ifodalangan. Muallif
global nekropolitika kontekstida shaxsiy va milliy
marginallikni ochib beradi. U sobiq mustamlaka hududlarda
etnik ozchilikni tashkil etgan va oʻlim oldida turli yoʻllar
bilan “izolyatsiya qilingan” xalqlar taqdirini yoritadi. Xulosa
qilib aytganda, postkolonializm, marginalizm va
nekropolitika tushunchalari bir-birini toʻldiruvchi nazariy
yoʻnalishlar boʻlib, ular oʻzbek adabiyotida shaxs va
hokimiyat, hayot va oʻlim, markaz va periferiya
munosabatlari tahliliga yangicha ilmiy yondashuvni ifoda
etadi.