KOMPARATIVISTIKA

Comparative Studies

FANTASTIK JANR TARAQQIYOTI: AFSONAVIY TASAVVURDAN ILMIY FARAZLARGA

Authors: Yuldoshova Shaxnoza Azimboyevna

Published: Noyabr 26, 2025 • Vol. 14 Issue 8 • Views: 21

Maqola fantastika janrining nazariy va tarixiy

rivojlanishini, uning afsonaviy va xalq ogʻzaki ijodi

anʼanalaridan zamonaviy fantastika va ilmiy-fantastik

adabiyotgacha boʻlgan yoʻlini oʻrganadi. Tsvetan

Todorov, Darko Suvin va Adam Robertsning asarlariga

asoslanib, tadqiqot fantastikani haqiqiylik va

gʻayritabiiylik orasidagi chegaradosh makon sifatida

taʼriflaydi, bu yerda mantiq va tasavvur tutashadi. Unda

ilmiy fantastika kognitiv begonalashuv orqali qanday

paydo boʻlgani va fentazi oʻz axloqiy va metafizik

qonunlariga boʻysunadigan mustaqil afsonaviy dunyolarni

qanday yaratgani koʻrib chiqiladi. Edgar Allan Poning

ilmiy mulohazalar va ijodiy taxminlar uygʻunligini

yaratish orqali dastlabki ilmiy-fantastik adabiyotni

shakllantirishdagi peshqadam roliga alohida eʼtibor

qaratiladi, bu keyinchalik Jyul Vern va Herbert Uells kabi

yozuvchilarni ilhomlantirgan. Asosiy subjanrlarni tahlil

qilish orqali maqolada fantastika ham bilish, ham estetik

maqsadlarga xizmat qilishi, oʻquvchilarga bilim, axloq va

inson ijodkorligi chegaralarini tadqiq etish imkonini

berishi taʼkidlanadi.