GAZETA MATNLARIDA STILISTIK VA EKSPRESSIV VOSITALARINING QOʻLLANILISHI
Authors: Lolayeva Gulniso Geldiyorovna
Published: Oktabr 27, 2025 • Vol. 11 Issue 7 • Views: 31
Stilistik vositalar zamonaviy gazeta matnlarining semantik,
pragmatik va emotsional qatlamlarini shakllantirish va
chuqurlashtirishda muhim vosita sifatida maydonga chiqadi. Ular
matnning kommunikativ samaradorligini oshirish, muallifning
nuqtayi nazarini aniq va taʼsirchan tarzda yoritish, hamda oʻquvchi
bilan bevosita muloqotga kirishish imkonini beradi. Ayniqsa,
ommaviy axborot vositalari auditoriyasining kengligi va ularning
ijtimoiy-madaniy tafovutini hisobga olgan holda, matnlardagi
ekspressivlik, stilistik boylik va emotsional ifodaviylik omili alohida
ahamiyat kasb etadi. Stilistik vositalar orqali muallif nafaqat oʻz
pozitsiyasini bildiradi, balki oʻquvchini muayyan ijtimoiy, siyosiy
yoki mafkuraviy nuqtayi nazarga jalb etadi.
Ushbu maqolada gazeta matnlaridagi stilistik vositalar
diskursiv, stilistik va pragmatik yondashuvlar asosida chuqur tahlil
qilinadi. Geoffrey Lich tomonidan ilgari surilgan “pragmatic stylistic
devices” nazariyasiga koʻra, stilistik vositalar faqatgina bezakli ifoda
vositasi emas, balki kommunikativ strategiyaning ajralmas tarkibiy
qismidir. Ular oʻquvchiga moʻljallangan xabarni semantik va
emotsional jihatdan kuchaytiradi, uni baholashga va aks sado
bildirishga undaydi. Shuningdek, Norman Fairkloufning kritik
diskurs tahlili asosidagi yondashuvi gazeta matnlaridagi
ekspressivlik vositalarining ijtimoiy haqiqatlarni
konstruksiyalashdagi rolini ochib beradi. Uning fikricha, bu vositalar
estetik birlik boʻlishdan tashqari, ijtimoiy-madaniy va siyosiy
kontekstlarda muhim ideologik yuklamani ham oʻz zimmasiga oladi.
Maqolada bu stilistik vositalarning turli darajadagi funksional
yuklamalari, ular orqali yaratiladigan semantik konnotatsiyalar, matn
tuzilmasiga kiritadigan diskursiv ohang, shuningdek, oʻquvchi bilan
dialogik munosabat oʻrnatishdagi pragmatik samaradorligi xolis va
tizimli tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalari matnshunoslik, stilistika va
mediadiskurs tahlili sohalarida muhim ilmiy-amaliy xulosalar
chiqarishga xizmat qiladi.