SHAYBONIYLAR DAVRI QOʻLYOZMA SANʼATINI OʻRGANISHDA FRANSIS RICHARDNING KONTEKSTUAL METODOLOGIYASI
Authors: Nasirdinova Yorkinoy Abdumuxtarovna
Published: Oktabr 27, 2025 • Vol. 16 Issue 7 • Views: 32
Ushbu maqolada Shayboniylar sulolasi hukmronligi davrida
Markaziy Osiyoda rivojlangan qoʻlyozma kitob sanʼatini oʻrganishga
doir fransuz sharqshunosi Fransis Richard tomonidan qoʻllangan
tadqiqot metodologiyasi tahlil etiladi. Muallifning „Le Siècle des
Shibanides“ nomli fundamental monografiyasi asosida uning
qoʻlyozma kitoblarni tarixiy, madaniy va siyosiy kontekstda
oʻrganishdagi yondashuvlari, shuningdek, qoʻlyozmalardagi xattotlik
va miniatyura sanʼatiga bergan estetik hamda semiotik talqinlari
oʻziga xos tahliliy asosda koʻrib chiqiladi. Richard tadqiqotlarida
qoʻlyozma materiallarini faqat badiiy obyekt sifatida emas, balki
ijtimoiy-siyosiy kontekstda yaratilgan madaniy artefakt sifatida
baholaydi.
Shuningdek, maqolada Richardning yondashuvi qiyosiy
adabiyotshunoslik nuqtayi nazaridan ham muhim ahamiyatga ega
ekani koʻrsatib oʻtiladi. Chunki u qoʻlyozmalarni boshqa
madaniyatlar, jumladan, Eron, Hindiston va Usmonlilar davridagi
kitob sanʼati bilan qiyosiy tahlil qiladi. Bu esa Shayboniylar
davrining badiiy merosini xalqaro miqyosda tadqiq qilishga imkon
beradi. Mazkur yondashuv Markaziy Osiyo qoʻlyozma madaniyati
tarixini yangicha ilmiy konseptual asosda qayta koʻrib chiqishga
xizmat qiladi va bu davr sanʼatini faqat estetik emas, balki ideologik
va sotsial kontekstda ham chuqur tahlil qilish imkoniyatini beradi.
Maqola yakunida Fransis Richardning tadqiqotlari qoʻlyozma
sanʼati, adabiy meros va madaniy homiylik tizimlari oʻrtasidagi
murakkab munosabatlarni ochib berishdagi ilmiy ahamiyati
yoritiladi. Shu bilan birga, uning yondashuvi qiyosiy
adabiyotshunoslik, sanʼatshunoslik va tarixiy manbashunoslik
sohalarida samarali qoʻllanishi mumkinligi alohida taʼkidlanadi.