MAQOLANI TAQRIZDAN OʻTQAZISH
Ilmiy maqolani taqrizlash.
Tahririyatga kiruvchi qoʻlyozmalar ikkita alohida bir-biridan bexabar boʻlgan
taqrizchilar tomonidan https://etaqriz.uz/ platformasi orqali koʻrib chiqadi,
yaʼni taqrizchi qoʻlyozma mualliflari haqida maʼlumotga ega boʻlmaydi, qoʻlyozma
mualliflariga taqrizchilar haqida maʼlumot berilmaydi.
Maqolalarni koʻrib chiqish tahririyat hayʼati aʼzolari, shuningdek, taklif
etilgan taqrizchilar – tegishli fan sohasidagi yetakchi mutaxassislar tomonidan
amalga oshiriladi. Barcha maqolalar tegishli mavzu boʻyicha ilmiy darajaga ega
boʻlgan kamida ikkita mutaxassis tomonidan koʻrib chiqiladi. Taqrizchini tanlashda
muharrir yuqori darajada maqolaga taqriz tayyorlash uchun muallif va taqrizchi
oʻrtasida munosabatlarning yoʻqligiga asoslanadi.
Muallif maqolani koʻrib chiqish uchun yuborishda raqobatchi yoki hamkorlik
natijasida yuzaga kelgan manfaatlar toʻqnashuvi yuzaga kelishi mumkin boʻlgan
shaxslar roʻyxatini koʻrsatishi mumkin. Tahririyat taqrizchilarni tanlashda ushbu
maʼlumotlarni hisobga oladi.
Taqrizchilar ularga yuborilgan qoʻlyozmalar mualliflarning mulki ekanligi va
oshkor etilishi mumkin boʻlmagan maʼlumotlarni oʻz ichiga olganligi toʻgʻrisida
xabardor qilinadi. Taqrizchilarga maqolalardan nusxa koʻchirishga ruxsat
berilmaydi.
Taqrizchi qoʻlyozmadagi maʼlumotlarning maxfiyligini kafolatlashi va bu
maʼlumotlardan hech qanday tarzda foydalanmasligi kerak. Taqdim etilgan
materiallarning ishonchsizligi yoki qalbakilashtirilganligi toʻgʻrisida bayonot
berilgan taqdirda uning maxfiyligini buzishlishiga yoʻl qoʻyiladi.
Koʻrib chiqish muddatlari bosh muharrir hamda masʼul kotib tomonidan
belgilanadi, u qoʻlyozmani topshirish va u boʻyicha qaror qabul qilish eng qisqa
vaqtda amalga oshiriladi. Koʻrib chiqishning maksimal muddati - 1 oy.
Taqrizda majburiy koʻrib chiqiladigan mezonlar:
- Originallik: maqolada nashrni asoslash uchun yetarli yangi va tegishli
maʼlumotlarning mavjudligi
- Foydalanilgan adabiyotlarning maqola mavzusiga mosligi va mavzuni
qamrab olishi tegishli adabiy manbalardan iqtiboslarning keltirilganligi
- Ilmiy gʻoya maqsadning mavjudligi: maqolaning zarurati tadqiqot
gipotezasi, mavjud ishlanmalar tahlili, maqsadi orqali natijalarni yetarlicha
asoslanishi. Ilmiy gʻoya, maqsad va vazifalar, tegishli nazariya va tajribaviy
tadqiqotlarning uygʻunligi.- Tajribaviy qism: tadqiqot obyekti (materiallar tavsifi), tajriba usullari,
sinov usullari aniq, tushunarli va yetarli tarzda bayon etilishi. Sinovlarni soha
standartlariga mos kelishi.
- Natijalar va ularning tahlili: natijalar jadvallar, rasmlar, grafiklar,
diagrammalar tarzida aniq taqdim etilishi ularning tоʼgʻri va adolatli tahlili. Natijalar
maqolaning boshqa qismlarini mos ravishda mantiqiy davomliligi.
Illyustratsiyalarning formati va sifati, natijalarning ilmiy va amaliy ahamiyati soha
rivojiga hissasi.
- Xulosa: xulosada maqolada erishilgan yutuq va kamchiliklarni adolatli
izohi. Tadqiqot maqsadi va vazifalarning bajarilishi. Tadqiqot natijalaridan
amaliyotda (iqtisodiy va tijorat maqsadida), taʼlimda, ilmiy tadqiqotlarda (bilimlar
majmuasiga hissa qoʻshishda) foydalanish boʻyicha tavsiyalar shakllantirilishi.
- Yozilish sifati: maqolaning pozitsiyasi aniq ifodalanishi, sohaning texnik
tiliga va jurnal oʻquvchilariga sodda tushuntirilishi, gapning tuzilishi, qisqartmalar
va boshqalar kabi ifodaning ravshanligi va оʼqilishiga eʼtibor qaratilishi.
Mutaxassisning yakuniy xulosasi quyidagicha boʻlishi mumkin:
• qabul qilish;
• kichik oʻzgarishlardan keyin qabul qilish;
• jiddiy qayta koʻrib chiqilgandan keyin qabul qilish;
• jiddiy qayta koʻrib chiqilgandan keyin qayta topshirish;
• rad qilish.
Agar taqrizchi maqolaga oʻzgartirish kiritishni taklif qilsa, bu tavsiyalar
muallifga yuboriladi. Taqrizchilarning fikriga qoʻshilmagan muallif tahririyat va
taqrizchilar oldida oʻz pozitsiyasini himoya qilishga haqli. Tahririyat qarori bilan
maqola boshqa taqrizchilarga qayta ekspertiza uchun yuborilishi mumkin.
Maqolani nashrga qabul qilishda tahririyat muallifga nashrning
rejalashtirilgan sanasi haqida xabar beradi.
Ijobiy natijaga ega maqolalarni chop etish toʻgʻrisidagi yakuniy qaror bosh
muharrir tomonidan qabul qilinadi.
Salbiy taqriz matni bilan asoslantirilgan rad etish muallifga elektron shaklda
yuboriladi.
Tahririyat maqolani chop etishga qabul qilish toʻgʻrisida qaror qabul
qilgandan soʻng, maqola muallifiga bu haqda xabar beriladi. Maqolani nashrga qabul
qilish toʻgʻrisidagi qaror taqriz matni bilan birga muallifga elektron shaklda
yuboriladi.